Zasady i przepisy podatkowe ulegają zmianom. Jednym z elementów, który może mieć bardzo mocny wpływ bezpośredni na finanse podatników (oraz ich zobowiązania podatkowe wobec skarbu państwa) jest kwota wolna od podatku. Na przestrzeni ostatnich czterech lat, od 2018 roku zmiany objęły ją kilkukrotnie. Szczególnie w przypadku przygotowywania korekt uprzednio złożonych deklaracji PIT podatnicy powinni zwrócić uwagę na zmiany w zakresie kwoty wolnej od podatku, w różnych okresach (latach podatkowych).

Kwota wolna od podatku do 2018 roku

Kwota wolna od podatku związana jest bezpośrednio z funkcjonowaniem skali podatkowej, opisanej w art. 27 Ustawy  z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).

Do roku 2018 (do 31 grudnia 2017 roku) podatek dochodowy pobierany od podstawy obliczenia podatku wynosił w pierwszym progu podatkowym (do 85 528 złotych) 18% minus kwota zmniejszająca podatek, natomiast w drugim progu podatkowym (ponad 85 528 złotych) 15 395 zł 04 gr + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł minus kwota zmniejszająca podatek.

Kwotę zmniejszającą podatek należało obliczać według następujących zasad:

Kwota zmniejszająca podatek, o której mowa w ust. 1, odliczana w rocznym obliczeniu podatku, o którym mowa w art. 34 ust. 7 lub w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, wynosi:

• 1 188 zł – dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 6 600 zł;
• 1 188 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 631 zł 98 gr x (podstawa obliczenia podatku – 6 600 zł) ÷ 4 400 zł, dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 6 600 zł i nieprzekraczającej kwoty 11 000 zł;
• 556 zł 02 gr – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 11 000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85 528 zł;
• 556 zł 02 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 556 zł 02 gr x (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) ÷ 41 472 zł, dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł.

Kwota wolna od podatku od 2018 roku

W ramach zasad podatku dochodowego od osób fizycznych od 1 stycznia 2018 roku ustawodawca zdecydował o zmianie kwoty zmniejszającej podatek, która została zmieniona w następujący sposób:

• 1440 zł – dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8000 zł;
• 1440 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 883 zł 98 gr x (podstawa obliczenia podatku – 8000 zł) ÷ 5000 zł, dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8000 zł i nieprzekraczającej kwoty 13 000 zł;
• 556 zł 02 gr – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 13 000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85 528 zł;
• 556 zł 02 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 556 zł 02 gr x (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) ÷ 41 472 zł, dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł.

Kwota wolna od podatku Polski Ład

Obecnie największe zmiany w zakresie kwoty wolnej od podatku zostały wprowadzone w ramach zmian nazywanych pakietem Polski Ład. Przed wszystkim dotyczą one usunięcia różnych kwot zmniejszających podatek, w zależności od podstawy obliczenia podatku. Obecnie  (stan aktualny od 4 czerwca 2022 roku) kwota zmniejszająca podatek została wpisana bezpośrednio do tabeli skali podatkowej. Zgodnie z nią podatek dochodowy pobiera się od podstawy jego obliczenia według następującej skali, gdzie przy pierwszym progu podatkowym (podstawa obliczenia podatku w złotych do 120 000 złotych) podatek wynosi 17% minus kwota zmniejszająca podatek 5100 zł.